‘U geeft 100 euro, Derde Wereld krijgt er 1′

Dit zwart kindje zal nooit één euro zien van uw naief weggegeven geld. Het was arm is arm en zal altijd arm blijven, als het van de ngo’s afhangt. Wie geld geeft aan ontwikkelingssamenwerking is ofwel psychisch gestoord of dom en lomp. Het zwarte kindje kan enkel iets opbouwen indien het zelf de daad bij het woord voegt en begint te ploegen.

Journalist Thierry Debels klaagt geldverlies ontwikkelingshulp aan
Geld dat wij naar het Zuiden sturen, blijft gewoon in België. Dat zegt journalist Thierry Debels in zijn boek ‘Hoe goed is het goede doel?’. Hij dringt aan op meer openheid over de mislukkingen van hulporganisaties. 11.11.11 overweegt juridische stappen.

‘Honderd euro in de collectebus van 11.11.11 levert slechts één euro in het Zuiden op’, is de ondertitel van het boek. ‘Een ideetje van de uitgever’, zegt auteur Thierry Debels. ‘Over die ene euro wil ik nog discussiëren. Misschien dat het er twee of drie zijn.’

‘Van elke honderd euro gaan er hooguit vijftien naar het Zuiden. Dat zeg ik niet, dat zegt Vredeseilanden zelf in een intern document. In werkelijkheid ligt het nog lager. Een groot deel wordt verkwist, geld gaat verloren aan fraude en projecten mislukken.’

Het kan ook nog minder dan een euro zijn. ‘Vredeseilanden ontvangt jaarlijks twee miljoen euro van particulieren. Aan lonen voor werknemers in België zijn ze meer dan dat kwijt. Eigenlijk gaat er dus nul procent naar het Zuiden. De giften van particulieren worden als hefboom gebruikt. Voor iedere euro die mensen geven, legt de overheid er vijf bovenop.’

Dat kan efficiënter, vindt Debels. ‘Hulporganisaties hebben te veel personeel en vooral te veel managementlagen. De waardeverliezende ketting is te lang. Ik zeg niet dat het bedrijfsleven efficiënter is. Maar daar geeft men zijn falen openlijk toe. Van alle projecten die bedrijven ondernemen, mislukt de helft. Ngo’s (niet-gouvernementele organisaties) zwijgen daarover, uit angst om donateurs te verliezen.’

Hulporganisaties lijden niet alleen onder een gebrek aan openheid en efficiëntie, volgens Debels. ‘Er is ook sprake van regelrechte fraude. Zo moest Vredeseilanden zijn landenkantoor in Zimbabwe sluiten omdat de plaatselijke overheid de fraude niet langer kon aanzien en de boel oprolde. De controle die onze overheid uitvoert, loopt mank.’ Volgens Vredeseilanden is dat voorbeeld uit de lucht gegrepen. Niet fraude was de reden voor sluiting van het kantoor, maar de huidige politieke situatie in het land die de organisaties het werken onmogelijk maakt.

Hoewel de organisatie 11.11.11 in de ondertitel staat, concentreert het boek zich op Vredeseilanden. Is het onderzoek niet te eenzijdig om zulke algemene conclusies te trekken? ‘Ik had vooral over Vredeseilanden informatie tot mijn beschikking, dat klopt. Maar die specifieke organisatie staat bekend als een van de besten. Als dit volgens iedereen die het kan weten een goede, efficiënte ngo is, hoe moet het dan met de rest staan? Er zijn nog altijd ngo’s in ons land die door niemand gecontroleerd worden. Ik heb met een tiental mensen gesproken, onder wie ex-werknemers. Zij zijn totaal gedesillusioneerd, een van hen is zelfs depressief geworden. Voor hen doe ik het. Ik hoop dat de sector een mea culpa slaat en een veranderingsproces op gang brengt.’

Thierry Debels blijft de zaak wantrouwen. ‘Wie zijn geld nuttig wil besteden, kan een voorbeeld nemen aan Luc Verhelst. Die verkocht zijn bouwbedrijf en besteedde de opbrengst van anderhalf miljoen integraal aan ontwikkelingshulp. Achteraf was hij niet te spreken over de inefficiëntie, dus nu gaat hij zelf ter plaatse om te investeren.’ De vraag is maar of particulieren die onafhankelijk en ongecontroleerd gaan helpen, beter werk kunnen leveren.